Македонската прехранбена индустрија доби силна и важна порака: време е домашното производство на сончоглед конечно да го заземе местото што го заслужува. Компанијата „Кристал 1923“ АД Велес, еден од најстарите и најпочитувани брендови во земјата, повторно го отвори прашањето за тоа како да се создаде стабилна, домашна суровинска база и како да се намали зависноста од увоз.
Оваа година „Кристал 1923“ откупи 4.950 тони домашен сончоглед и дополнително увезе околу 2.262 тони, што вкупно достигнува приближно 7.300 тони. Иако фабриката има многу поголем капацитет и реална можност да го снабди целиот македонски пазар со масло за јадење, интересот за производство на сончоглед кај земјоделците останува низок.
Од компанијата појаснуваат дека доколку се зголеми домашното производство, Македонија може да добие поевтин производ, постабилен пазар и поголема независност од странски резерви.
Предлог за поправедно оданочување
Генералниот директор на „Кристал 1923“, Горан Лазов, повторно ја истакна потребата за усогласување на ДДВ-стапките:
- домашниот сончоглед моментално се оданочува со 10%, како да е луксузна стока;
- суровото увозно масло се оданочува со 5%, иако директно ја потиснува домашната суровина.
Лазов предлага: ✔ да се намали ДДВ за домашниот сончоглед на 5%, ✔ да се зголеми ДДВ за увозното сурово масло на 10%.
Со тоа, домашното производство би станало поатрактивно за земјоделците, фабриките би работеле со повисок капацитет, а државата би остварила поголеми приходи.
Кристал 1923 – пример за стабилна и сигурна македонска компанија
Фабриката е еден од најзначајните столбови на домашната прехранбена индустрија. Нивната работа покажува дека со добра организација, модерни капацитети и стабилен пазар, Македонија може да создава брендирани производи кои ја освојуваат и регионалната сцена.
Кристал веќе со години нуди:
- висококвалитетно масло за јадење,
- маргарин,
- други растителни производи кои се составен дел од секој македонски дом.
Особено важно е што компанијата навремено ги исплаќа земјоделците. Лазов потврди дека 80% од производителите веќе се исплатени, а преостанатите ќе добијат средства до Новата година. Ова ја потврдува долгогодишната репутација на „Кристал 1923“ како сигурен и коректен партнер.
Проблемот со ниското производство на сончоглед
Иако фабриката нуди семе, поддршка и навремени плаќања, сончогледот се произведува главно во два региони – Пелагонија и Кумановско.
Лазов повика на заедничка акција:
- МЗШВ да ја испита причината за нискиот интерес,
- да се подобрат условите,
- да се инвестира во мини акумулации и наводнување за повисоки приноси.
Според него, субвенциите треба да бидат насочени кон реални подобрувања во земјоделството – повеќе производство, модерна механизација и сигурен пласман.
„Кристал 1923“ – македонски бренд кој расте и на странските пазари
Компанијата бележи сериозни резултати во извозот:
- 317 тони маргарин извезени во 2023 година,
- 225 тони во 2024 година (намалување поради ограничувања во Србија),
- но во 2025 година — веќе 715 тони, со очекување за раст до крајот на годината.
Овие бројки покажуваат дека производите на „Кристал 1923“ не се само регионално препознатливи, туку и конкурентни на европските стандарди.
ЗАКЛУЧОК
Домашниот сончоглед и домашната индустрија имаат огромен потенцијал. „Кристал 1923“ е пример дека македонските компании можат да бидат стабилни, успешни и препознаени надвор од земјата. Со подобра поддршка, усогласени мерки и стратегија за развој, Македонија може да стане земја што произведува доволно сопствено масло за јадење – квалитетно, достапно и целосно од домашни полиња.
